Noir Dental Clinic: Czy większość pacjentów, którzy trafiają do Was, jest już świadoma, że ma problem ortognatyczny? Czy często zdarzają się osoby, które nie mają o tym pojęcia, sądząc, że to jedynie kwestia ortodoncji, a dopiero później dowiadują się, że problem jest głębszy?

Piotr Chomik:  Gdybym miał to procentowo rozdzielić, myślę, że większość pacjentów, około 70-80%, to osoby, które już wcześniej usłyszały, że mogą mieć taki problem, więc nasza diagnoza podczas konsultacji ich nie zaskakuje – spodziewali się tego. Natomiast około 20-30% to pacjenci, którzy nie byli tego świadomi.

Wydaje mi się, że z punktu widzenia liczby pacjentów, których konsultujemy, jest to spora grupa osób. Kiedy tłumaczę im, na przykład na podstawie badania radiologicznego, jak wyglądają ich górne drogi oddechowe i co się z nimi dzieje, gdy leżą, pokazuję, jak dochodzi do ich zwężenia. Uświadamiam im, że to, że śpią na boku, nie wynika z wygody, ale z tego, że podświadomie łatwiej im oddychać w tej pozycji niż leżąc na wznak. Wówczas doznają pewnego rodzaju olśnienia. Często pada charakterystyczne pytanie: „Dlaczego nikt mi tego nie powiedział przez tyle lat?”. Tacy pacjenci stanowią około 20-30% wszystkich, których uświadamiamy – dla nich jest to zupełnie nowe odkrycie.

Wynika to również z faktu, że coraz większa jest świadomość wśród lekarzy, którzy wcześniej prowadzili tych pacjentów. Zaczynają dostrzegać, że wady twarzowo-zgryzowe mogą być przyczyną problemów, z którymi przewlekle zmagają się u swoich pacjentów. Miałem kiedyś rozmowę z kardiologiem, który miał wielu pacjentów cierpiących na bezdech. Pokazałem mu mechanizm gorszej drożności dróg oddechowych u pacjentów z wadą klasy II i był w szoku. Był to lekarz z około 30-letnim stażem, który powiedział: „Dlaczego wcześniej o tym nie wiedziałem, dlaczego wcześniej na to nie zwróciłem uwagi?”. To wydaje się logiczne i oczywiste. Myślę, że jest jeszcze pewna grupa lekarzy, którzy muszą przejść przez podobny proces uświadomienia.

Stąd właśnie pochodzi te około 20-30% pacjentów, którzy trafiają do mnie, ponieważ ktoś zasugerował: „Nie możesz się wyleczyć, idź do chirurga, być może masz wadę twarzoczaszki.” Dopiero wtedy ci pacjenci zaczynają dostrzegać problem. Jednak zdecydowana większość, to pacjenci, którzy wcześniej usłyszeli o swoim problemie i są już świadomi, a ja jedynie potwierdzam wcześniejszą diagnozę.

Noir Dental Clinic: czy pacjenci opowiadają o swojej drodze od momentu, kiedy pojawia się pierwsze podejrzenie, że coś jest nie tak, do chwili, gdy zaczynają szukać w internecie informacji o ortognatyce?

Piotr Chomik: U zdecydowanej większości pacjentów proces dochodzenia do diagnozy trwa wiele lat. Zaczyna się od wizyt u laryngologów czy alergologów, ale ścieżka do rozpoznania wady twarzoczaszki często rozpoczyna się przypadkowo – na przykład od wizyty u dentysty z powodu przeglądu lub ubytku w zębie. To właśnie dentysta często zauważa wadę zgryzu i sugeruje konsultację z ortodontą. W zależności od tego, jak zostanie poprowadzona rozmowa, pacjent może szybciej lub później trafić do ortodonty. Kiedy to nastąpi, sprawa staje się jasna.

Bardzo często to właśnie dentyści, jako pierwsi lekarze, dostrzegają związek przyczynowo-skutkowy między przewlekłymi problemami zdrowotnymi a wadą twarzoczaszki. Choć coraz więcej laryngologów, internistów i kardiologów leczących pacjentów z bezdechem jest świadomych tych zależności, to nadal dentyści są najczęściej tymi, którzy inicjują ścieżkę diagnostyczną, prowadzącą do właściwej diagnozy.

Noir Dental Clinic: Ok, czyli można by powiedzieć, że jeśli ktoś ma jedną z tych dolegliwości, o których wspomnieliśmy podczas naszej rozmowy, powinien rozważyć udanie się do ortodonty raczej wcześniej niż później, ponieważ może to pozwolić zaoszczędzić lata niepotrzebnego cierpienia.

Piotr Chomik: Podczas konsultacji z pacjentami, zwłaszcza tymi, u których zauważamy związek z infekcjami, bezdechami sennymi i wadami zgryzu, najczęściej klasy II, ale również klasy III (co również wiąże się ze zwężeniem szczęki i odcinka górnych dróg oddechowych), często mam poczucie, że diagnoza mogła zostać postawiona wcześniej. Jednak kwestia podkreślania związku przyczynowo-skutkowego między chorobami ogólnymi a wadami twarzowo-zgryzowymi nabrała znaczenia dopiero w ciągu ostatnich kilku, kilkunastu lat. Związek ten zaczął być mocniej akcentowany, więc choć już trochę czasu minęło, potrzebujemy jeszcze czasu, by włączyć nas, chirurgów ortognatycznych, do zespołów leczących choroby przewlekłe. Moglibyśmy wtedy przeprowadzać swoisty przesiew, aby ocenić, czy choroba pacjenta może wynikać z wady twarzowo-zgryzowej, czy też nie ma związku przyczynowo-skutkowego w danym przypadku.

3. Znieczulenie. 

W przypadku znieczulenia trzeba podejmować mądre decyzje, ponieważ uczucie odrętwienia w buzi po skończonej wizycie potrafi być dla dziecka męczące. 

Jeżeli zapada decyzja, że leczymy ze znieczuleniem, zapewniamy najlepsze możliwe rozwiązania. Na początek aplikujemy galaretkę, a następnie zastrzyk wykonany najmniejszą igłą z preparatem podawanym komputerowo.

Samo wkłucie zazwyczaj nie jest dla dziecka problemem, znieczulenie komputerowe sprawia, że preparat jest wprowadzany bardzo wolno i nie powoduje dyskomfortu. 

Myśląc o wygodzie małych Pacjentów mamy jednak dużo więcej niż znieczulenie.

Po odbyciu powyższych konsultacji, omówieniu potrzeby leczenia, zalet oraz wad poszczególnych sposobów leczenia, pacjentowi przedstawiany jest ostateczny plan kompleksowego leczenia, uwzględniający przygotowanie ortodontyczne do zabiegu, zabieg ortognatyczny, leczenie ortodontyczne pozabiegowe oraz fizjoterapię, która wspomaga cały proces leczenia na każdym etapie, a po samym zabiegu ortognatycznym usprawnia gojenie. 

Po akceptacji planu leczenia przez pacjenta rozpoczyna się leczenie ortodontyczne, podczas którego lekarz ortodonta zakłada stałe aparaty ortodontyczne. Ich celem jest uszeregowanie zębów w taki sposób, aby podczas zabiegu ortognatycznego móc uzyskać prawidłowe warunki zgryzowe. W zależności od stopnia nasilenia wady takie leczenie trwa około 12-18 miesięcy. Po tym czasie dochodzi do ponownego spotkania z chirurgiem szczękowo-twarzowym, podczas którego oceniane jest ustawienie zębów i wdrażane jest bezpośrednie przygotowanie do zabiegu. 

Wykonywane są ponowne wyciski pod modele gipsowe zgryzu, komplet fotografii twarzy i zgryzu, badanie tomografii stożkowej 3D, aby ocenić pozycje poszczególnych zębów względem szkieletu kostnego. Na tej podstawie planowany jest zakres zabiegu ortognatycznego, aby uzyskać jak najlepsze proporcje twarzy i prawidłowy zgryz. 

Niezwykle istotną kwestią w planowaniu zabiegu i całym leczeniu ortodontyczno-chirurgicznym szkieletowych wad zgryzu jest zapewnienie odpowiedniej szerokości dróg oddechowych. Stanowi to profilaktykę chrapania, a w dalszej perspektywie zespołu obturacyjnego bezdechu sennego (ang. obturative sleep apnea syndrome, OSAS). Choroba ta, u wielu pacjentów niezdiagnozowana i nieleczona, może w konsekwencji prowadzić do chorób układu krążenia, a nawet przedwczesnej śmierci. Tym samym, zwiększenie szerokości dróg oddechowych w sytuacjach tego wymagających stanowi integralną część leczenia ortodontyczno-chirurgicznego wad o podłożu szkieletowym, co jest traktowane na równi z poprawą warunków zgryzowych i rysów twarzy.